Czym jest motywacja pracowników? Najważniejsze czynniki motywacji do pracy

Motywacja sprawia, że z energią i konsekwencją działamy, aby osiągnąć konkretny cel. Bez motywacji nie będziemy zaangażowani, co z kolei przełoży się na naszą produktywność. A zaangażowany i wydajny pracownik to aspiracja każdego właściciela biznesu i managera. Warto zrozumieć, co stoi za motywacją pracowników i jak wpływa ona na produktywność, aby skutecznie dbać o jej wysoki poziom w swoim zespole. Odkryj, jakie są najważniejsze czynniki motywacji do pracy.

Motywacja pracowników do pracy – czym tak naprawdę jest?

Motywacja do pracy definiowana jest jako „zestaw sił energetycznych, które powstają zarówno wewnątrz, jak i poza człowiekiem, aby zainicjować zachowanie związane z pracą oraz określić jego intensywność i czas trwania”. [1] Oznacza to, że motywacja jest motorem naszych działań i wpływa na zaangażowanie, które wkładamy w ich realizację. Badania mówią również, że motywacja do pracy może być postrzegana jako źródło pozytywnej energii, która prowadzi do samouznania i samorealizacji pracowników. Dlatego też motywacja jest czynnikiem warunkującym nie tylko samorealizację jednostek, ale także osiągnięcia całej organizacji. [2]

Motywacja do pracy tak silnie łączy się z sukcesem organizacji, ponieważ to właśnie od wydajności działania zespołu zależy realizacja firmowych celów i sukces pracodawcy. Warto pamiętać, że niewystarczająco zmotywowani pracownicy osiągają słabe wyniki, mimo że posiadają odpowiednie umiejętności. [3] Dzieje się tak dlatego, że na wydajność pracownika wpływa zarówno zdolność do wykonywania pracy, jak i motywacja do osiągnięcia sukcesu.

Motywacja jeszcze bardziej wpływa na naszą produktywność, gdy zadania są trudne lub niejasne, np. z powodu dynamicznie zmieniających się wymagań czy zakresu obowiązków. Wtedy pomaga nam ona radzić sobie z wyzwaniami i przezwyciężać wątpliwości oraz niepewność związane z nowymi i skomplikowanymi zadaniami.

Pracodawcy potrzebują pracowników, którzy pracują z pełną motywacją, a nie tylko pojawiają się w biurze. [4] Mogą na to wpłynąć, stosując odpowiednie narzędzia i promując określone zachowania.

W naszym artykule podpowiadamy jak budować zaangażowanie w zespole i sprawić, by pracownicy podchodzili do swoich obowiązków z energią i kreatywnością: Jak budować zaangażowanie zespołu? 7 sposobów na budowanie lojalności w firmie

Rodzaje motywacji pracowników

Na przestrzeni lat powstało wiele teorii i modeli motywacji do pracy. Jedną z najbardziej znanych jest teoria hierarchii potrzeb Maslowa, według której ludzie zaspokajają zestaw potrzeb, w tym fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i samorealizacji, ale bez zabezpieczenia potrzeb podstawowych (z dołu piramidy) nie będą w stanie cieszyć się tymi bardziej złożonymi (z góry piramidy).

Powstała także dwuczynnikowa teoria Herzberga, która podzieliła czynniki motywujące pracowników na dwie grupy: czynniki wyższego rzędu (motywacyjne) oraz czynniki podstawowe (higieny). Według Herzberga pracodawcy powinni najpierw zapewnić swoim pracownikom odpowiednie czynniki higieny, np. wynagrodzenie czy warunki pracy, a dopiero w następnej kolejności skoncentrować się na czynnikach wyższego rzędu, takich jak np. uznanie czy odpowiedzialność, które pobudzają motywację i wywołują zadowolenie.

Pojawiły się również bardziej współczesne modele, badacze Ryan i Deci skoncentrowali się w swojej teorii na motywacji wewnętrznej i zewnętrznej…

Wewnętrzna i zewnętrzna motywacja pracowników

Teoria autodeterminacji zakłada, że istnieją dwa główne rodzaje motywacji, które kształtują nasze zachowanie – wewnętrzna i zewnętrzna.

Motywacja zewnętrzna to dążenie do zachowywania się w określony sposób w oparciu o zewnętrzne źródła, co skutkuje zewnętrznymi nagrodami. Takie źródła obejmują uznanie od przełożonego, nagrody i wyróżnienia oraz szacunek i podziw innych. [5]

Z drugiej strony, motywacja wewnętrzna pochodzi z wewnątrz. Istnieją wewnętrzne popędy, które inspirują nas do zachowywania się w określony sposób, w tym nasze podstawowe wartości, zainteresowania i moralność, ale też po prostu dobra zabawa. W ramach pracy może to być np. uczenie się nowych umiejętności i poszerzanie kompetencji lub poczucie satysfakcji z tego, że nasza praca jest ważna dla firmy. [5]

Motywacja pracowników – dlaczego warto o nią zadbać?

Wspomnieliśmy już o tym, że bez motywacji nie ma zaangażowania i odpowiedniej wydajności. Sami pracownicy podkreślają, że gdy czują się bardziej zmotywowani, wzrasta również ich wydajność i koncentracja na pracy. A do tego, mają pozytywne odczucia w stosunku do samego miejsca pracy i własnej roli w organizacji oraz potrafią cieszyć się i być dumni z własnych osiągnięć. [6]

Jakie jeszcze korzyści przynosi posiadanie zmotywowanych pracowników?

1. Wyższa produktywność – zmotywowany pracownik daje z siebie wszystko i osiąga lepsze wyniki, dzięki czemu wzrasta wydajność całej organizacji.
2. Większe zaangażowanie – wyższy poziom motywacji przekłada się na większe zaangażowanie pracowników, co jest widoczne nie tylko w jakości pracy, ale także podejmowaniu przez pracowników nowych zadań i wychodzeniu z inicjatywą.
3. Większa kreatywność i innowacyjność – zaangażowani i zmotywowani pracownicy działają z większą pasją i czują się związani z wykonywaną pracą. Chętniej prezentują własne pomysły, ale też w obliczu wyzwania lepiej radzą sobie z presją i pokonują trudności, wdrażając np. nowy proces w organizacji. Nie zniechęcają się tak łatwo po porażce i z większą energią dążą do wykonania zadań.
4. Wyższa jakość – motywacja wpływa także na jakość naszej pracy, kiedy pracownik czuje, że to, co robi jest doceniane i ma znaczenie dla całej firmy, stara się cały czas odpowiadać na oczekiwania pracodawcy i klientów. Dzięki temu współpraca jest nie tylko profesjonalna, ale też przyjemna. Co więcej, motywacja może popychać także do samorozwoju. Gdy nasza energia jest skierowana na osiąganie celów w pracy, staramy się uzyskać kompetencje, by wykonać zadanie jak najlepiej.
5. Większa satysfakcja z pracy – wśród zmotywowanych pracowników zauważa się także wyższy poziom satysfakcji z pracy. Nic dziwnego, skoro motywacja wiąże się z docenianiem, poczuciem celu i sprawczości czy rozwojem. Wykonując pracę jak najlepiej często zostajemy za nią nagradzani i doceniani, co wzmacnia nie tylko motywację, ale prowadzi też do poczucia satysfakcji i zadowolenia.
6. Lepsze samopoczucie pracowników – zmotywowani pracownicy cieszą się zazwyczaj lepszym samopoczuciem. Ich zdrowie psychiczne i fizyczne poprawia się dzięki, wcześniej wspomnianej, satysfakcji z pracy, ale też dzięki energii i ekscytacji, które odczuwają w drodze do realizacji celu.
7. Zmniejszona rotacja i absencja – zmotywowani pracownicy są zdecydowanie bardziej lojalni wobec pracodawcy i zaangażowani w życie firmy. To przekłada się na mniejszą rotację pracowników, ale też mniejszą ilość nieuzasadnionych nieobecności. Zmotywowani pracownicy czują także, że mogą rozwijać się w ramach swojej organizacji, dlatego z optymizmem patrzą na przyszłość swojej kariery i samej firmy.

Co motywuje pracowników?

Wróćmy na chwilę do teorii autodeterminacji. Zakłada ona, że zarówno motywacja wewnętrzna, jak i zewnętrzna napędzają nas do zaspokojenia trzech podstawowych potrzeb:

• Autonomii: jako ludzie mamy potrzebę poczucia, że jesteśmy „panami własnego losu” i przynajmniej w pewnym stopniu kontrolujemy swoje życie, a co najważniejsze – że kontrolujemy własne zachowanie.
• Kompetencji: ta potrzeba dotyczy naszych osiągnięć, wiedzy i umiejętności. Chcemy budować nasze kompetencje i rozwijać mistrzostwo w zadaniach i dziedzinach, które są dla nas ważne.
• Więzi: musimy mieć poczucie przynależności i więzi z innymi ludzi, każdy z nas potrzebuje być częścią społeczności. [5]

Możemy przyjąć, że wszystkie czynniki, które motywują nas do pracy, bezpośrednio lub pośrednio zaspokajają jedną z trzech powyższych potrzeb. Przyjrzyjmy się zatem kilku wybranym motywatorom.

10 najważniejszych czynników motywujących do pracy

1) Rozwój zawodowy i osobisty

Możliwość rozwoju zawodowego zaspokaja naszą potrzebę kompetencji. Świadomość, że za ciężką pracę możemy zostać nagrodzeni awansem, a nasza wiedza i umiejętności poszerzają się, sprawia, że z większą motywacją i zaangażowaniem wypełniamy codzienne obowiązki. Dlatego też pracodawcy stawiający na rozwój swoich pracowników, szkolenia i dający możliwość projektowania własnej ścieżki kariery są w oczach pracowników tymi, którzy dbają o ich przyszłość.

Co więcej, młodsze pokolenia zdają sobie sprawę z tego jak dynamicznie rozwija się technologia – być może za 5 czy 10 lat duża część pracowników będzie zmuszona rozwinąć nowe dla siebie kompetencje, by pozostać na rynku pracy. To również motywuje do nieustannej nauki i rozwoju.

Rozwój zawodowy idzie w parze z rozwojem osobistym. Nabyta wiedza praktyczna i teoretyczna, nowe doświadczenia i wyzwania zostają z nami i kształtują naszą osobowość. Praca ma wpływ także na nasz rozwój psychologiczny – może uczyć asertywności, większej empatii, odporności na stres, które przydają się również na płaszczyźnie prywatnej.  

2) Zarobki

Większość teorii motywacji pokazuje, że bez zabezpieczenia podstawowych potrzeb nie będziemy potrafili cieszyć się tymi wyższymi. Wynagrodzenie, które zapewnia nam dobre warunki życia to minimum, jeśli natomiast zarobki pozwalają nam dodatkowo na realizację własnych pasji, rozwój czy podróże – jesteśmy o krok dalej. Dla pracowników ważne jest także, aby pensja była adekwatna do rodzaju i ilości wykonywanych obowiązków oraz stanowiska. To naturalne, że jeśli średnie wynagrodzenie dla wykonywanego zawodu jest powszechnie znane, a pracownik otrzymuje niższą pensję, może poczuć się zdemotywowany do ciężkiej pracy i odwrotnie – przy wyższych zarobkach będzie bardziej lojalnym i zaangażowanym członkiem zespołu.

3) Osiąganie celów i mistrzostwo

Wielu z nas w życiu profesjonalnym ceni sobie najbardziej osiąganie kolejnych celów, przechodzenie do kolejnych etapów w projektach oraz związane z tym mniejsze i większe zwycięstwa. Takim celem może być osiągnięcie miesięcznych KPI, najlepszy wynik kwartalny w zespole lub po prostu zamknięcie z sukcesem dużego projektu. Często satysfakcję mogą sprawiać nam nawet codzienne małe zadania i cele, które udało nam się zrealizować – owocny telefon do klienta, kreatywne spotkanie zespołu czy opracowanie harmonogramu na kolejny tydzień.

Dla niektórych celem może być także osiągnięcie mistrzostwa w danej dziedzinie. Sukcesy w zadaniach służbowych stają się wtedy odzwierciedleniem naszej wiedzy i kompetencji, do których z dużym zaangażowaniem dążymy. Motywacja jest szczególnie silna, jeśli dana dziedzina nas fascynuje, a odkrywanie jej zakamarków po prostu cieszy.

4) Bezpieczeństwo

W badaniu Workmonitor 2023 niemal wszyscy (92%) z ponad 35 tys. pracujących osób dorosłych biorących udział w badaniu stwierdzili, że stabilność zatrudnienia jest dla nich ważna, z czego 63% twierdzi, że nie przyjęliby pracy, która by tego nie zapewniała. Większość (52%) przyznała również, że obawia się wpływu niepewnej sytuacji gospodarczej na ich zatrudnienie. [7]

Choć przedstawiciele pokolenia Y i Z doceniają możliwość pracy zdalnej i cenią sobie elastyczny czas pracy, to gwarancja stabilności zatrudnienia wciąż jest wymieniana przez pracowników jako jeden z najważniejszych czynników motywujących do pracy. 34% pracowników w badaniu „Living to Work” przyznało, że bezpieczeństwo pracy jest nawet bardziej motywujące niż wynagrodzenie. [6]

Oznacza to, że balans pomiędzy potrzebami podstawowymi a wyższymi jest potrzeby, by pracownicy odczuwali odpowiedni poziom motywacji, a wykonywanie nawet najbardziej ciekawej pracy bez poczucia bezpieczeństwa czy godziwego wynagrodzenia może szybko doprowadzić do wypalenia zawodowego.

5) Uznanie

Docenianie wiąże się z zaspokojeniem kilku naszych potrzeb. Z jednej strony jest związane z kompetencjami – jeśli ktoś chwali nas za dobrze wykonaną pracę, oznacza to, że dostrzega naszą wiedzę i umiejętności, które pozwoliły na ukończenie zadania. A z drugiej – nawiązuje do naszej potrzeby bycia częścią społeczności, w której mamy swoje konkretne miejsce i obowiązki. Jeśli współpracownicy zauważyli, że dobrze wykonaliśmy zadanie i dzielą się tym na forum, pracownik zyskuje uznanie i podziw całego zespołu. Bycie inspiracją i wzorem dla innych jest motywujące, co podkreślał już w swojej hierarchii potrzeb Maslow.

6) Work-life balance

Pracownicy w badaniu „Living to Work” zapytani o to, co motywuje ich do pracy, wymienili na pierwszym miejscu work-life balance. [6] Oznacza to, że praca i życie prywatne powinny pozostać w równowadze. Osoby, które mają czas, by zadbać o życie rodzinne, spędzać czas z przyjaciółmi i rozwijać swoje pasje są bardziej zmotywowane do pracy. Większość ankietowanych w badaniu Workmonitor stwierdziła także, że nie przyjęliby oferty pracy, gdyby wpływało to negatywnie na równowagę między życiem zawodowym i prywatnym – uważa tak 61% z nich. [7]

7) Relacje i przyjazna atmosfera

Dobre relacje pomiędzy współpracownikami i przyjazna atmosfera w pracy realizują przede wszystkim naszą potrzebę więzi. Zgrany zespół, który wspólnie przemierza drogę do firmowych celów jest zmotywowany i może motywować siebie nawzajem. Potwierdzają to wyniki badań, już 20% pracowników uważa, że motywują ich koledzy i koleżanki z pracy. [6]

Niektórzy cenią sobie samą przyjemność z przebywania z innymi i wspólne realizowanie zadań. Przywiązanie emocjonalne do miejsca pracy nie tylko motywuje, ale też lojalizuje zespół i sprawia, że pracownicy chętniej przychodzą do biura.

8) Niezależność

Niezależność w pracy motywuje i angażuje – dzięki niej spełniana jest nasza potrzeba autonomii. Jest to szczególnie ważne dla pracowników, którzy mają dużo pomysłów i ambicję, by je realizować. Większość z nas nie lubi też mikrozarządzania i nadmiernej kontroli wszystkich czynności, które wykonujemy. Powoduje to poczucie braku zaufania ze strony pracodawcy, a nasza kreatywność i zaangażowanie spadają.

Silnym wewnętrznym motywatorem dla wielu osób jest poczucie wpływu. Dzięki pozostawianiu pracownikom przestrzeni do samodzielnego działania oraz dawania im poczucia odpowiedzialności za określone obszary w firmie, są zmotywowani, aby wykonywać swoją pracę jak najlepiej.

9) Dobre warunki pracy 

Dobre warunki pracy, to wszystko to, co wpływa na nasz komfort podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Przestronne biuro, pokój do pracy w skupieniu, dobrej jakości sprzęt i narzędzia sprawiają, że czujemy się w miejscu pracy po prostu dobrze. Bez nich, koncentrowanie się na pracy i działanie w sposób efektywny byłyby niemożliwe.

10) Zadowolenie i satysfakcja z pracy

Pracownicy, zapytani o to, co motywowałoby ich bardziej od wynagrodzenia, wymienili satysfakcję z pracy (40%) oraz ogólne zadowolenie z pracy (39%). [6] Pokazuje to, jak ważna jest dla nas potrzeba samorealizacji oraz robienia, także na polu zawodowym, tego, co nas cieszy, rozwija i pasjonuje.

A co, gdy przestajemy być zmotywowani?

Możemy dla uproszczenia założyć, że motywacja do pracy spada wtedy, gdy wyżej wymienione czynniki nie występują lub nie są wystarczające. Brak celu i wpływu, brak możliwości rozwoju, brak godziwego wynagrodzenia za obowiązki, strach przed utratą pracy, nieprzyjazna atmosfera itd. powodują, że motywacja pracowników spada, a z nimi zaangażowanie i produktywność. Taka sytuacja prowadzi albo do poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia, albo wypalenia zawodowego.

Sami pracownicy jako demotywatory w pracy wskazywali kolejno:

• brak możliwości rozwoju kariery
• problemy w komunikacji z managerem
• brak uznania czy nagród ze strony firmy
• brak work-life balance
• pracę, która nie stanowi dla nich wyzwania. [6]

Brak motywacji wpływa także na poziom stresu pracowników oraz odbiera im energię do działania. Ankietowani pracownicy podkreślają, że kiedy nie są zmotywowani do pracy, czują się sfrustrowani, zestresowani, brakuje im energii i chęci do wykonywania zadań. Mają też negatywne nastawienie do miejsca pracy i swojej roli w firmie, ale też z trudnością koncentrują się na pracy i mają mniejszą ochotę, by pomagać innym. [6]

Jak motywować pracowników? Odpowiedzią są programy motywacyjne

Motywowanie pracowników nie jest wcale łatwym zadaniem, szczególnie, że na motywację wpływa wiele złożonych czynników – od podstawowych, takich jak dobre wynagrodzenie, warunki pracy czy bezpieczeństwo, aż po te wyższego rzędu, jak relacje z współpracownikami, satysfakcja z pracy czy możliwość rozwoju.

Rozwiązaniem, które może wspierać budowanie motywacji i zaangażowania w firmie jest program motywacyjny. Ważne, by był dopasowany do potrzeb i wielkości organizacji oraz charakterystyki samych pracowników. To, w jaki sposób powinniśmy ich motywować zależy m.in. od wieku, płci, zainteresowań, stażu pracy czy branży, w której pracują.

Program motywacyjny buduje zaangażowanie pracowników, dzięki wykorzystaniu różnego rodzaju modułów, odpowiedzialnych za spełnianie potrzeb pracowników i motywowanie ich zróżnicowanymi bodźcami. Oto kilka przykładów, w jaki sposób możemy motywować pracowników z programem motywacyjnym:

1) Budowanie społeczności i relacji

Dzięki modułom odpowiedzialnym za budowanie społeczności, przypominającym fora i czaty, możemy zadbać o budowanie więzi pomiędzy pracownikami. Często wykorzystywanym elementem są także pojedynki zespołowe, które wymagają od pracowników integracji, aby osiągnąć określone cele i zdobyć nagrody.

2) Nagradzanie za dobrze wykonane zadania

Nagroda to kolejny motywator wykorzystywany w programach motywacyjnych. Nagradzać można nie tylko w pojedynkach zespołowych, ale także indywidualnych, za wykonanie zadań specjalnych czy za realizację konkretnych celów. Najczęściej uczestnicy programów zbierają na swoich „kontach” wirtualną walutę, którą mogą wymieniać na nagrody w Katalogu Nagród, takie jak vouchery i karty podarunkowe do sklepów, restauracji, kina itd. Nagrody mogą być też rzeczowe lub związane z udogodnieniami w pracy (dzień wolny, darmowy lunch, miejsce postojowe).

3) Wyrażanie uznania

Aby wyrażać uznanie współpracownikom najczęściej stosowana jest tablica, na której można publikować wiadomości z podziękowaniami za wsparcie dla współpracowników. Dzięki temu zarówno przełożeni, jak i pracownicy niższego szczebla mogą wzajemnie przekazywać sobie uznanie za wykonywane zadania.

4) Dawanie możliwości rozwoju

Częstym elementem programów motywacyjnych są także moduły edukacyjne. Krótkie, interaktywne kursy, dzięki którym pracownicy mogą poszerzać swoją wiedzę i umiejętności. Aby dodatkowo zachęcać pracowników do rozwoju stosowane są quizy wiedzy, za których rozwiązanie użytkownicy nagradzani są dodatkowymi punktami.

5) Stawianie realnych celów

Ciekawym rozwiązaniem jest również możliwość bieżącego śledzenia celów w ramach platformy motywacyjnej. Użytkownicy widzą jakie cele muszą osiągnąć w danym miesiącu bądź kwartale oraz mogą obserwować stopień ich realizacji. Dzięki dopasowaniu celów do możliwości danego pracownika, są one realne do osiągnięcia i nie demotywują. Co więcej, pracownicy mogą śledzić rankingi realizacji KPI – w ramach całej firmy czy zespołu, co wzmacnia ich chęć rywalizacji i angażuje do sięgania po wyższe wyniki.

Motywacja to jeden z najważniejszych mechanizmów psychologicznych wpływających na zaangażowanie i produktywność pracowników. Warto pamiętać, że czynniki, które ją warunkują, są złożone, pochodzą zarówno z naszych wewnętrznych potrzeb i pragnień, ale też z zewnętrznych bodźców. Aby prowadzić organizację w kierunku najwyższych wyników potrzebni będą zmotywowani ludzie – bez ich zapału, entuzjazmu i energii nie uda się sięgnąć po sukces.